مقایسه آموزش و پرورش مکزیک

ساختارآموزشی

آموزش پایه

سن آغاز دوره: 6

سن اتمام دوره: 16

آموزش ابتدایی

مدت دوره: 6 سال

بین سنین6 تا 12 سالگی

مدرک اعطایی: گواهینامه آموزش ابتدایی

آموزش مقدماتی متوسطه عمومی

مدت دوره: 3 سال

بین سنین6 تا 16 سالگی

مدرک اعطایی: گواهینامه مقطع راهنمایی

آموزش مقدماتی متوسطه فنی و حرفه‌ای

مدت دوره: 3 سال

بین سنین 12 تا 15 سالگی

مدرک اعطایی: گواهینامه فنی و حرفه‌ای

آموزش تکمیلی متوسطه

مدت دوره: 3 سال

بین سنین16 تا 19 سالگی

نگاهی گذرا

کارولینا هرناندز کروز تلاش می‌کند به موج جوانان مهاجربپیوندد که از دهکده سرخپوست نشین خود به آمریکا می‌روند. در دهکده آن‌ها این دختر 16 ساله و سه نوجوان دیگر به مقطع دبیرستان راه یافته‌ اند. او هر روز مسافتی طولانی را در اتوبوس و روی جاده‌های خاکی طی می‌کند تا به دبیرستان خود در شهر زیماتلان برسد زیرا در دهکده دبیرستان وجود ندارد و این دهکده در منطقه کوهستانی استان اوکساکا، حدود 40 مایلی جنوب بزرگترین شهر واقع شده است.

تقریبأ 40 دانش‌آموز همزمان با کارولینا وارد مقطع راهنمایی شدند اما اکثر آن‌ها ترک تحصیل کردند و شش نوجوانی که کلاس نهم را به پایان رسانده‌اند به‌طور غیرقانونی برای کسب و کار به آمریکا مهاجرت نمودند. او می‌گوید: دوستانم از من دعوت کرده‌اند تا به آمریکا بروم. هرناندز که از سرخ‌پوستان زاپوتک است بدون لهجه به زبان اسپانیولی صحبت می‌کند و نگاه خوشبینآن‌های نسبت به زندگی خود در این رفت و برگشت‌ها با اتوبوس دارد. “شاید من هم روزی بتوانم ادامه تحصیل دهم و کار نکنم.”

درمکزیک مسئولان آموزشی تحت نظارت رئیس جمهوری، وینسنت فاکس، اهدافی را در نظر گرفته اندتا نوجوانان شیوه هرناندز را در پیش گیرند و در مقطع دبیرستان ادامه تحصیل دهند. و در 269 طرح اهدافی را مشخص نمودند تا بر مشکلات عمده دستیابی به نظام آموزشی مکزیک غلبه می‌کنند.درحقیقت فاکس اعلام کرد تعلیم و تربیت در توسعه مکزیک از اولویت خاصی برخوردار است زیرا در این کشور 27 درصد از مردم در فقر شدید به سر می‌برند. برای بسیاری از مکزیکی‌ها پرداختن به چنین اهدافی مهم است زیرا 80 درصد از بودجه نظام آموزشی از طریق دولت مرکزی تامین می‌شود. معلمان آمریکایی معلمان آمریکایی نیز به این اهداف توجه می‌کنند زیرا هر ساله آمریکا پذیرای هزاران کودک از همسایه جنوبی است و بسیاری از آن‌ها فرزندان خانواده‌های فقیر اهل استآن‌های جنوبی مکزیک مانند گونررو و اوکساکا هستند که برخلاف استآن‌های دیگر دانش‌آموزان این منطقه برای ورود به مدرسه آماده نیستند. کودکان ساکن اوکساکا به مدارس سان‌دیه‌گو می‌روند. برای معلمان آمریکایی اصلاح نظام آموزشی مکزیک مهم است زیرا آن‌ها می‌توانند شاهد ورود دانش‌آموزان جدیدی باشند که برای رفتن به مدرسه آمادگی لازم را دارند و می‌توانند بر اختلافات فرهنگی غلبه کنند. بیش از یک میلیون دانش‌آموز آمریکایی در مکزیک متولد شده‌اند که طبق آمارهای ارائه شده درسال 2000 این رقم 36 درصد از دانش‌آموزان مهاجرا تشکیل می‌دهند و نسبت به آمارهای سال 1970حدود 15 درصد افزایش یافته است.

دردسامبر سال 2000 با شروع ریاست جمهوری فاکس حکومت71ساله حزب ملی انقلاب (RRI) خاتمه یافت.بسیاری از مکزیکی‌ها معتقدند PRI حکومت سیاسی فاسدی بود که نظام آموزشی را دچار بحران کرد و هنگامیکه فاکس قول داد نظام آموزشی را اصلاح کند و بودجه بیشتری برای آن در نظر بگیرد مردم با این تغییر و تحولات امیدوار شدند. مردم معتقدند که مکزیک شدیدأ به او نیازمند است تا به وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند. طرح‌های جدید بر افزایش دستیابی به آموزش دبیرستان تاکید دارد. فراستر وسیلر، معاون وزارت آموزش، می‌گوید در مکزیک به آموزش عالی اهمیت کمتری داده می‌شود اما ضروریست که از این سطح آموزشی نیز همانند آموزش پایه حمایت کنیم. اما در اجرای این طرح‌ها معلوم شد که در کشور امکانات آموزشی برای همه دانش‌آموزان ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان فراهم نیست.درسال 1992 مکزیک آموزش اجباری را تا کلاس نهم افزایش داد اما مقامات محلی از این طرح حمایت نکردند.

برنامه‌های فاکس بر رفع تبعیض‌ها در آموزش پایه تاکید دارد.سطح کیفی نظام آموزشی تا حد زیادی به موقعیت جغرافیایی، قومی و نژادی مربوط می‌شود. کودکانی که در مناطق روستایی یا دراستآن‌های محروم زندگی می‌کنند ویا ازنژادسرخپوست هستند بیشتربا این تبعیض‌ها مواجه‌اند.

دراوکساکا میانگین سطح تحصیلی افراد 15 ساله و بالاتر کلاس ششم است یعنی دو سال کمتر از سطح متوسط کشور. قضات دادگاه‌های مکزیک با بالاترین سطح سواد را دارند و در مکزیکوسیتی زندگی می‌کنند و میانگین تحصیلات شهروندان این شهر کلاس دهم است.

طرح‌های فاکس به دلایل زیر کمک بزرگی برای نوجوانان می‌باشد:

. تعیین دانش‌آموزانی که از تحصیلات پیش‌ دبستانی تا کلاس نهم برخوردار نشده‌اند

. اطمینان ازحضور دانش‌آموزان محروم در مدارس

. برخورداری از امکانات آموزش و معلمان قابل اعتماد

. ارزیابی سطح کیفی نظام آموزشی

. اختصاص بودجه بیشتر به اقشار محروم جامعه.

لورترو گومتر معاون آموزش پایه می‌گوید در گذشته بودجه آموزش صرف هزینه‌های تبلیغات سیاسی می‌شد.“بریدن روبان در مدارس معتبر شهری که در آن‌جا عده‌ای به شما رای می‌دهند بهتر از رفتن به مدارس روستایی است که 15 کودک در آن مشغول تحصیل هستند”. او می‌افزاید در مکزیک شایع استکه هر کس بلندتر فریاد بزند پول بیشتری می‌گیرد و ما می‌خواهیم این قانون را تغییر دهیم و این‌کار مستلزم صرف وقت و تلاش بسیار است.

سیلویا شاملکس، محقق امور آموزشی و مدیر کل مدارس دوزبانه می‌گوید چنین عملی از لحاظ سیاسی خطرناک است زیرابا اختصاص بودجه بیشتربه مناطق روستایی و اقشار محروم شهرنشینان دچار مشکل می‌شوند. “شما منابع مالی اقشارمتوسط را کاهش می‌دهید و آن‌ها نیز مخالفت می‌کنند”.

اوکساکا در 300 مایلی جنوب مکزیکوسیتی قرار دارد و مقامات آموزشی آن (که در یکی از عقب‌ مانده‌ترین بخش‌های مکزیک فعالیت می‌کنند) می‌گویند طی نیمه اول ریاست جمهوری فاکس تاثیر طرح‌های او در نظام آموزشی محسوس نبوده است.

رونالدو گارسیا استرادا، مدیر توسعه آموزش روستایی و اوکساکا، معتقد است “نتایجی وجود ندارد. در عمل‌کرد یکساله دولت پیشرفتی مشاهده نمی‌شود اما در پنج سال آینده همه چیز خواهد شد.”

گیلبرتو ملگار، مدیر آموزش پایه در اوکساکا و عضو حزب PRI که هنوز هم حاکمیت سیاسی دارد معتقد است: بعلت کاهش کمک‌های مالی آمریکا شاید فاکس نتواند به وعده‌های خود در مورد اصلاح نظام آموزشی عمل کند.عمل‌کرد دولت در استان اوکساکا نشاندهنده تلاش مکزیک در جهت ارتقاء سطح آموزش برای همه مردم است. اوکساکا بعلت کوهستانی بودن، تنوع نژادی و فقر شدید یکی از استآن‌های واجد شرایط برای دریافت تسهیلات آموزشی است. طبق آمارهای اداره آموزش بیست و پنج درصد از مدارس کشور در جایی ساخته شده‌اند که جاده‌ای به آن‌ها ختم نمی‌شود و معلمان این مدارس مسیر را پیاده طی می‌کنند. در این استان 16 قوم زندگی می‌کنند و حداقل 50 لهجه و زبان رایج است. نمی‌توان گفت در اوکساکا برای توسعه آموزش کاری صورت نگرفت. میانگین تحصیلات مکزیکی‌ها از سه سال در سال 1960 به هشت سال در سال2001 رسیده است اما با استفاده از شیوه‌های مختلف تدریس سطح تحصیلات در اوکساکا از یک به شش سال افزایش یافت.

برای مثال دردهه1990دربسیاری ازمناطق کشوردبیرستآن‌هایی تاسیس وازطریق شبکه‌های تلویزیونی مکزیکوسیتی به دانش‌آموزان روستایی آموزش داده شد.

دولت با تاسیس مدارس دوزبانه در سطح گسترده نیازهای دانش‌آموزان بومی را برطرف می‌سازد و به توسعه مدارس غیررسمی در مناطق روستایی کمتر از 500 نفر ادامه می‌دهد. در این طرح جوانانی که مقطع راهنمایی را به پایان رسانده‌اند می‌توانند به مدت یک تا دو سال در مدارس تدریس کنند و برای ادامه تحصل کمک هزینه دریافت دارند. بنظر می‌رسد دولت مرکزی برای رفع تبعیض در نظام آموزشی به فعالیت‌های خود ادامه ندهد.

دراوکساکا مدارس خصوصی نیز فعالیت می‌کنند اما برخلاف بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین بودجه‌ای از دولت دریافت نمی‌کنند. تعدادی از آن‌ها تحت نظارت کلیسای کاتولیک روم هستند و اکثرأ فرزندان خانواده‌های مرفه و متوسط در اینگونه مدارس نام‌نویسی می‌کنند.

جوز سالا، کشیش و مدیر مدرسه راهنمایی کارلوس گراسیدا می‌گوید اگر دانش‌اموزان یکی از این مدارس به آمریکا مهاجرت کند در یادگیری انگلیسی با مشکل مواجه نمی‌شود. این مدرسه در جنوب شهر اوکساکا واقع شده است و سه زمین فوتبال، دو سالن بسکتبال و یک سالن بیس‌بال دارد.

تسهیلات آموزشی با امکانات ورزشی یکسان است. برای مثال این مدرسه با 370 دانش‌اموز یک مرکز کامپیوتری دارد و برای تدریس سطوح پیشرفته معلمان انگلیسی زبان را استخدام نمود.

آلبا فرانکو، مادر یکی از دانش‌آموزان کلاس هفتم می‌گوید:

کارلوس گراسیدا یکی از بهترین مدارس اوکساکا است. دربعضی از کلاس‌ها معلمان فعالیت‌های علمی دانش‌آموزان را مورد تشویق قرار می‌دهند که این شیوه درمجهزترین مدارس آمریکا یافت می‌شود. برای مثال دردرس فیزیک کلاس نهم دانش‌آموزان اشیایی را از خانه می‌آورند تا معلم خواص گازها، مایعات و جامدات را به آن‌ها نشان دهد. یکی از دانش‌آموزان قایق فلزی کوچکی ساخت که یک منبع آب داشت و معلم او را مورد تشویق قرار داد. این دانش‌آموز در زیر منبع کوچک درون قایق آتش روشن کرد و قایق را در حوض آب قرار داد، آب منبع به بخار تبدیل شد و قایق در اطراف حوض می‌چرخید. اما اکثر مکزیکی‌ها نمی‌توانند هزینه فرستادن فرزندان خود به مدارس خصوصی را بپردازند. بسیاری از خانواده‌ها در رقابت با یکدیگر تلاش می‌کنند نظر مساعد معلمان و مدیران مدارس را جلب نمایند و گاهی اوقات به آن‌ها رشوه می‌دهند تا فرزندان آن‌ها را در مدارس دولتی ثبت‌نام کنند. هروس بهترین مؤسسه دولتی اوکساکا است، 480 دانش‌آموز ابتدایی این مدرسه برای ادامه تحصیل کمک‌هزینه دریافت نمودند. برای مثال این مدرسه برای ساخت کتابخانه و مرکز کامپیوتر از دولت بودجه دریافت کرد. علاوه بر معلمان مدرسه برای دروس عملی، کامپیوتر و موسیقی مربیانی نیز استخدام شدند.

آمر گومز معلم کلاس سوم مدرسه ابتدایی ایگناسیو در روستای سن‌پدرو می‌گوید 1500 ساکن این روستا اکثر هزینه‌های این مدارس را تامین می‌کنند. اخیرأ چند نفر کلاس اول را به‌طور رایگان تعمیر کرده‌اند. گومز می‌گوید “کمک‌های دولت ناچیز است” و مدارس شهری بودجه بودجه بیشتری دریافت می‌کنند زیرا مدیران آن‌ها در حوالی مراکز دولتی زندگی می‌کنند و برای دریافت بودجه شانس بیشتری دارند.نه تنها بودجه نواس هروس از بودجه مدارس روستاهای دیگر بیشتر است بلکه مدرسه دولتی دیگر نیز در ساختمان همان مدرسه فعالیت می‌کند.

هنگامی که ساعت درسی دانش‌آموزان نواس هروس به پایان می‌رسد کلاس درس گروه یگری از دانش‌آموزان شروع می‌شود. آن‌ها از همان فضای آموزشی استفاده می‌کنند اما مدیر و معلمهاجرادر آموزشی صبح نیستند و نام این مدرسه روفینو تامایو است که به افتخارهنرمند اوکساکایی نامگذاری شد. مدارس ابتدایی دولتی در شهر عمدتأ چنین موقعیتی دارند.کابریلا پرز، استاد دانشگاه اوکساکا، می‌گوید دراین شهر مدارس شیفت صبح برای فرزندان خانواده‌های متوسط درنظر گرفته شده و معمولأ کیفیت آموزش ارائه شده بهتر از کیفیت آموزشی مدارس شیفت عصر می‌باشد زیرا شیفت عصر برای فرزندان خانواده‌های فقیر اختصاص یافته است.

این کودکان صبح‌ها کار می‌کنند و خسته به مدرسه می‌رسند.این مسئله در مورد معلمان نیز صدق می‌کند. آن‌ها در شیفت صبح مدارس دیگر تدریس می‌کنند و نمی‌توانند به خوبی آن‌جام وظیفه کنند بنابراین تمرینهای آسانی به دانش‌آموزان می‌دهند ودرمورددروس توضیحی ارائه نمی‌کنند. مسئولان آموزشی اوکساکا وجود هرگونه تبعیض بین مدارس شیفت صبح وعصر را تکذیب می‌کنند.اما مدیرنواس هروس معتقد است درعمل مدرسه او ازفرزندان خانواده‌های متوسط نام‌نویسی می‌کند و دانش‌آموزان فقیر زمانی پذیرفته می‌شوند که شاگرد ممتاز باشند.

معیار پذیرش جلب نظر خانواده‌هایی است که در نزدیکی مدرسه زندگی می‌کنند و یکی از فرزندانشان نیز در آن مشغول تحصیل است و قبلأ به مهدکودک رفته باشد.

در مدرسه نواس هروس هردانش‌آموز باید سه یونیفورم داشته باشد وانجمن اولیا نیز هزینه بیشتری رابرای خرید کامپیوتربپردازند.

او می‌افزاید متاسفانه این مدرسه برای خانواده‌هایی است که استطاعت مالی دارند ودانش‌آموزان اینجا معمولأ فرزند دکتر یا مشاغل پردرآمد دیگر هستند. هم‌چنین بسیاری از مقامات آموزشی شهر کودکان خود را به این مدارس می‌فرستند. به عقیده مدیر روفتیو تامایو این دو مهاجرفضای آموزشی یکسانی استفاده می‌کنند اما از لحاظ اجتماعی مجزا هستند و این مسئله تبعیض آمیز است زیرا 140 دانش‌آموز این مهاجراقشار محروم می‌باشند. بعضی از آن‌ها والدین خود را در مناطق روستایی ترک کرده‌اند و در شهرها برای مشتریان قشر متوسط کار می‌کنند تا هزینه محل سکونت و تحصیل آن‌ها تامین شود.مانند بسیاری از مدارس مکزیک که در خدمت دانش‌آموزان محروم هستند در روفتیو تامایو بعضی از دانش‌آموزان مردود می‌شوند مثلأ یک دختر 13 ساله ممکن است به کلاس دوم برود. دانش‌آموزان شیفت صبح به کتابخانه و مرکز کامپیوتر دسترسی دارند در حالی‌که این خدمات به دانش‌آموزان شیفت عصر ارائه نمی‌شود. این مدیر معتقد است علت ممنوعیت دانش‌آموزان در استفاده از این خدمات پرداخت هزینه کتابخانه و مرکز کامپیوتر توسط والدین دانش‌آموزان شیفت صبح است. شاگردان روفتیو تامایو حتی اجازه ندارند از فضای کتابخانه استفاده نمایند و او در دفتر خود از کتاب‌ها نگهداری می‌کند.اما تبعیضهایی که والدین و شهروندان اوکساکا بدان اشاره می‌کنند بزرگترین مانع بر سر اصلاح نظام آموزشی در این شهر نیست. آن‌ها می‌گویند فساد مالی در همه سطوح نظام آموزشی به چشم می‌خورد و قدرت اصلی در اختیار اتحادیه ملی معلمان است.مدیر مهاجرلوس گراسیدا می‌گوید در کشورهای آمریکای لاتین خانواده‌های مرفه فرزندان خود را به مدارس دولتی نمی‌فرستند زیرا نظام آموزشی بسیار ناکارآمد و فساد اداری زیاد است و این فساد از رییس جمهور شروع و به همه سطوح منتقل می‌شود. مردم معتقدند که مقامات شهری و مسئولان آموزشی مقداری از بودجه مربوط به مدارس را اختلاس می‌نمایند در صورتی که مسئولان این ادعا را تکذیب می‌کنند.معاون طرح‌های آموزشی اوکساکا می‌گوید بودجه مدارس صرف هزینه‌های آموزشی می‌شود. مردم نمی‌دانند که اجاره و پول آب و برق می‌پردازم.هنگامیکه از گارسیا، رئیس نظارت بر مدارس، در مورد فساد مالی پرسیدند او به تابلویی اشاره کرد که بر آن نوشته بود: “کارمندان حق ندارند رشوه دریافت کنند و اگر کسی این‌کار را آن‌جام داد باید گزارش دهند.”

مسئولان آموزشی استانی و کشوری معتقدند که علت همه مشکلات عمل‌کرد اتحادیه ملی معلمان است و می‌گویند که این اتحادیه برای برگزاری جلسات و اعتصاب‌های ملی هر سال 20 روز را تعطیل می‌کند.لیل دیاز، رییس اتحادیه معلمان اوکساکا (که 6500 عضو دارد) می‌گوید از مدرسه خواسته شد هنگام اعتصابات نمایندگان خود را بفرستید. این مرد جوان معتقد است تعطیل کردن مدارس مشکلی ایجاد نمی‌کند. زیرا معلمان در تدریس ماهرند و می‌توانند در بعضی از ساعات آموزشی به فعالیت‌های اتحادیه نیزبپردازند.بعضی از مردم می‌گویند قدرت سیاسی اتحادیه مشکلاتی ایجاد می‌کند اما معلمان معتقدند تدریس در مدارس دولتی و عدم فعالیت در اتحادیه غیرممکن است زیرا هر معلم برای تثبیت موقعیت خود باید در اتحادیه فعال باشد. لیل تاکید می‌کند که اگر یک معلم در اتحادیه فعال نباشد و به مدرسه جدیدی منتقل شود بقیه او را در جمع خود نمی‌پذیرند.

ادوارد لوپز، یک معلم 33 ساله که در مدرسه خصوصی تدریس می‌کند می‌گوید معلمانی که بلندتر فریاد می‌زنند، با پلیس درگیرمی‌شوند و روی دیوار شعارمی‌نویسند از موقعیت شغلی بهتری برخوردار می‌شوند. من نمی‌توانم این مسئله را تحمل کنم و به همین علت درمدارس دولتی تدریس نمی‌کنم. اگر یک معلم همه شرایط مدیر شدن را داشته باشد اما اتحادیه از اوحمایت نکند شانسی نخواهد داشت.

استال کاماکو، یکی از معلمان با سابقه نواس هروس که عضو اتحادیه نیز هست و از فعالیت‌های آن حمایت می‌کند، معتقد است که این اتحادیه دولت مکزیک را وادار نمود تا تغییراتی در نظام آموزشی ایجاد کند برای مثال اخیرأ وزارت آموزش کتاب‌های درسی رایگان برای کلاس‌های هفتم، هشتم و نهم چاپ کرد. زیرا در گذشته کتاب‌های درسی تنها برای دانش‌آموزان ابتدایی رایگان بود.

فراسترو، نماینده رییس‌جمهور دروزارت آموزش اظهارمی‌دارد که در طول یکسال آن‌ها اصلاحاتی در نظام آموزشی ایجاد کردند. این وزارتخانه به دانش‌آموزان محروم بورس تحصیلی اعطا کرد تا در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند و این طرح بسیاری از دانش‌آموزان روستایی اوکساکا را تحت پوشش قرار می‌دهد. او می‌افزاید درآینده مکزیک با اجرای طرح‌های ملی دچار تغییر و تحول خواهد شد.مقامات کشوری یا مسئولان آموزشی دیدارنمودند تا چگونگی اجرای 205 طرح وزارت آموزش را مورد بررسی قرار دهند. فراسترو می‌گوید پیشرفت‌هایی کرده‌ایم زیرا برای اهداف خاص طرح‌های خاص داریم.ادواردو باستیلو، رییس بخش توسعه بانک جهانی در چند کشور آمریکای لاتین از جمله مکزیک به این نکته اشاره می‌کند که طرح‌های ملی جدید تفاوت چندانی با طرح‌های نمایندگان قبلی ندارد اما بهرحال جای تامل است زیرا این طرح‌ها بر توسعه نتایج آموزشی تاکید دارند.کارلوس ایزکداورو، محقق و اقتصاددان می‌گوید موفقیت برنامه‌های جدید آموزشی به غلبه فاکس بر مشکلات سیاسی بستگی دارد که توسط اتحادیه معلمان بوجود می‌آید. او به موفقیت طرح‌های جدید در تاسیس یک مؤسسه ملی برای ارزیابی نظام آموزشی خوشبین است و می‌افزاید اقدامات مثبت این مؤسسه به بهبود سطح کیفی آموزش کمک می‌کند.تصمیمات نماینده فاکس موجب امیدواری باستیلو به اصلاحات است اما تاکید می‌کند که تغییر دادن نظام کنونی بسیار مشکل است.